در دو دهه‌ی گذشته ظهور سلبریتی‌هایی را شاهدیم که در نقش خیرین جهانی با ژستی انسان‌دوستانه در مقابل رسانه‌های بین‌المللی ظاهر می‌شوند؛ میلیاردهایی چون مدونا، آنجلینا جولی، باب گلداف و غیره. اسفند ماه سال گذشته در بحبوحه‌ی جنگ اوکراین، حضور آنجلینا جولی در یمن مورد توجه رسانه‌های جهان قرار گرفت. فاکس‌نیوز ضمن گزارش این سفر نوشت: «جولی سفیر صلح سازمان ملل در تلاش است تا بتواند به جمع‌آوری کمک‌های بین‌المللی برای آوارگان یمنی بپردازد.» او همچنین در دهه‌ی گذشته، سفرهایی به کشورهای افغانستان، سوریه و بنگلادش داشته و در افغانستان اقدام به ساخت مدرسه کرده است. باب گلداف، ترانه‌سرا و خواننده‌ی ایرلندی نیز پنج سال پیش در اعتراض به کشتار مسلمانان روهینگیا و عملکرد ضعیف آنگ سان سوچی، رهبر میانمار نشان آزادی شهر دوبلین را که قبل‌تر به سوچی هم اهدا شده بود، پس فرستاد. در پشت این نقاب‌های انسان‌دوستانه چه رازی نهفته است که سلبریتی‌های میلیاردر را به چنین کنش‌هایی وا داشته است؟
ایلان کاپور، نویسنده‌ی انگلیسی و هندی تبار در کتاب «فعالیت‌های انسان‌دوستانه‌ی سلبریتی‌ها» می‌نویسد: « این کار کمک می‌کند بنیان‌های چرکین نظم نولیبرال جهانی پوشانده شود و به منزله‌ی یک تور ایمنی برای ادامه‌ی حیات سرمایه عمل می‌کند». او معتقد است سلبریتی‌ها با این فعالیت‌ها به سرمایه‌داری چهره‌ای انسانی می‌دهند. سرمایه که تجسم اقتصادی اومانیسم است، نیاز به محرکی چون سود دائمی دارد که می‌بایست بر مبنای مکانیسم سودجویی و از طریق استثمار انسان و طبیعت لحظه به لحظه افزایش یابد. سلبریتی‌ها که خود زاییده‌ی چنین نظام ناعادلانه‌ای هستند، با انجام این دست اقدامات، همچون سوپاپ اطمینان برای نظام ناعادلانه‌ی سرمایهسالار عمل می‌کنند. آنها با دلجویی ظاهری از قربانیان بی‌عدالتی، خود را نماینده‌ی زنان و کودکان مظلوم مطرح کرده و از جانب آنها سخن می‌گویند و در عمل سبب انفعال و به سکوت کشاندن آنها می‌شوند.
ایلان کاپور معتقد است: «این کارهای خیریه عمیقا فاسد و ایدئولوژیک‌اند…تمایل به تبلیغ برند سلبریتی و تصویر یک کشور غربی دلسوز…خواهی نخواهی به پیشبرد سرمایه‌داری کمک می‌کند و فقری را که می‌خواهد درمان کند بیشتر می‌کند». ایلان در بخشی از کتاب خود به ترانه‌ای از گلداف اشاره می‌کند که در سال 1984 و در واکنش به قحطی اتیوپی با نام «آیا می‌دانند اکنون کریسمس است؟» منتشر کرد تا برای کمک به مناطق قحطی‌زده پول جمع‌آوری کند. این آهنگ توسط 49 ستاره‌ی پاپ خوانده شد و در کوتاهترین زمان با فروش سه میلیون نسخه به بیش از هشت میلیون پوند درآمد رسید. تونی بلر در سال 2004، گلداف را به ریاست کمیسیونی به هدف پیشبرد توسعه‌ی آفریقا درآورد، اما در عمل هیچ اتفاقی برای حل مشکل مردم آفریقا نیفتاد.
این نویسنده همچنین می‌نویسد: «جولی را بیش از همه برای نقش مادری و فرزند‌خواندگانی از کشورهای مختلف می‌شناسند…که با سرو صدا و تبلیغات فراوان کودکانی از کامبوج، اتیوپی و ویتنام را به فرزندی پذیرفته است.» همین امر سبب می‌شود تا فرزندخواندگی کودکان آفریقایی در آمریکا افزایش یابد. مدونا نیز با تمرکز بر مالاوی و انجام اقداماتی شبیه آنجلینا جولی، دختری به نام مرسی از مالاوی را به فرزندخواندگی می‌پذیرد. برون‌داد این دست اقدامات جولی و مدونا به استناد گزارش وال‌استریت ژورنال، افزایش فرزندخواندگی بین‌المللی به وسیله‌ی آمریکایی‌ها با الگوگیری از این سلبریتی‌ها بوده است. به اذعان ایلان کاپور فرزند‌خواندگی‌های بین‌المللی مدونا و جولی سبب تشویق دیگران به این امر و در نهایت خدمت به کشور آمریکا می‌شود؛ چرا که « نرخ زاد و ولد افت کرده و فرزندخواندگی فراملی کمک می‌کند این چشم‌انداز آخرالزمانی تسکین یابد و در عین حال خانواده یک آجر سازنده‌ی مهم اجتماعی-ملی شود.» از سویی کشورهای غربی با ارائه‌ی مشوق‌های مالیاتی به فرزندخواندگی به فکر درمان بحران جمعیتی و تأمین نیروی کار برای اقتصاد استثماری سرمایهسالار خود هستند.
✍️ مریم اردویی
بدون دیدگاه