کودکی ما بچه‌های دهه‌ی شصت، پای کارتون‌های خارجی گذشت. آن‌وقتی که هر عصر، نان قندی توی چای می‌زدیم و هاچ زنبورعسل، چوبین، نل و پدربزرگش را دنبال می‌کردیم. قهرمان‌ کارتون‌های کودکی‌مان، با هر فرهنگ و نژاد، دغدغه‌ای ویژه و مدینه‌ای فاضله داشتند. مادر، کلمه‌ای بود که در ذهن کودکانه‌ی ما، عاری از هر نژاد و اعتقاد، تکرار و نهادینه می‌شد در حالی‌که هیچکدام از کارتون‌ها، ایرانی نبود.
وقتی در ادبیات کهن ملت‌ها غور می‌کنیم، می‌بینیم «مادر» نمادِ وطن است.‌ نمادِ باروری و زایایی و تعلق! حال شرایط متفاوت شده است. ما ایرانی‌ها، در پسِ سال‌های سختِ تحریم و مبارزه و تلاش پس از انقلاب، توانسته‌ایم رشد کنیم. حال در اواخر دهه‌ی نود، انیمیشنی ایرانی ساخته‌ایم که مفهوم «مادر» را به زیبایی تصویر کرده‌است‌.
«پسر دلفینی» انیمیشنی با‌کیفیت و مفرح برای مخاطب ۶+ سال (به‌عبارتی ۸+ سال) است که در آن مهم‌ترین دغدغه‌ی‌ قهرمان اصلی، رسیدن به مادر است. مادری به نام ناهید که در فرهنگ کهن، الهه‌ی محافظ آب‌ها است.
پسر دلفینی، داستان پسربچه‌ای است که طی سانحه‌ی هواییِ سقوط هواپیما به دریا پرتاب شده و زندگی جدیدی را با دلفین‌ها (هوازی) و حیوانات آبزی شروع می‌کند. سپس از دریا وارد جزیره‌ای در جنوب کشور ایران‌ شده و به دنبال مادرش می‌گردد. پسر تلاش می‌کند مسیر مادر شجاع و فداکارش را طی کرده و با شعار «برای مردم» در مسیر نجات دنیا قدم بردارد.
البته انتقاداتی هم به انیمیشن وارد است، از جمله تعریف گروه سنی پایین‌تر مخاطب و بیانِ گذرای مفاهیمی مثل نزول، قمار و شرط‌بندی که بهتر بود قبح‌شان به ذهن مخاطب متبادر شود؛ یا استفاده‌ی نادرست از موسیقی بزرگسال در فیلم کودک‌و‌نوجوان. اما نقاط قوت کار، بر نقاط ضعف برتری دارد. صدا‌پردازی‌های جذاب و استفاده از صدای ثریا قاسمی و نادر سلیمانی برای شخصیت‌های ناخدا‌ مروارید و بی‌بی‌زار؛ تصویرپردازی، صحنه‌پردازی‌ و شخصیت‌پردازی‌های قوی و کامل موجب ارائه‌ی محصولی با‌کفایت شده است.
این انیمیشن، با موضوع جهان‌شمول و آشنای آب، با یک‌تیر چند نشان زده که دلایل انتخابش می‌تواند جهانی، زیست‌محیطی و اعتقادی باشد. در روزگاری که احتمالا جنگ سوم جهانی، بر سر آب باشد، تلاش می‌کند از آب و پاکی‌اش در برابر سیاهی‌ها دفاع کند.
آب، در فرهنگ کهن فارسی، نشانه‌ی حیات و روشنی است و در اعتقاد شیعه، مهریه‌ی مادرمان زهرا(س). اهمیت مفهوم آب و مادر در این انیمیشن و انتقال آن‌ به ناخودآگاه کودک، عمیقا ستودنی است.

✍️ فاطمه شایان پویا