وقتم به خاطر یک جستجوی نه چندان مهم گرفته شد. جستجوی یک چیز تلخ. جریان زندگی برمی‎گردد به یک چاشنی. چاشنی‌ای که علیرغم مزه‌ی تلخش به‌واسطه‌ی عطر و‌ بوی‌اش در آشپزی کاربرد دارد: لیمو عمانی! ماده‌ی غذایی‌ای که در مطبوع‎ترین غذای ایرانی قورمه‎سبزی جزء ترکیبات مؤثر آن است؛ طوری‌که یکی از اجزای لذیذ کردن این غذای ایرانی به شمار می‎آید.

اما این ماده‌ی تلخ، فقط در همین حد کاربرد دارد. یعنی بعد از اینکه عطر و طعمش وارد غذا شد دور انداخته می‎شود. حداقل در خانواده‌ی ما این چنین است. در یک وعده‌ی غذای پنج نفره، سه عدد لیمو عمانی استفاده می‎شود و در نهایت تنها بازمانده‌ی این غذا در ته بشقاب می‎ماند و به زباله ریخته می‎شود.

این تفاله‌ی بی‎اهمیت اما یک روز برایم مهم شد. آن هم وقتی بود که موقع شستن ظرف‎ها یکی از تفاله‌ها نبود. برایم سؤال شد که این تفاله‌ی تلخ، چه شده؟ چون محال بود که به مذاق‎مان راه پیدا کند. این سؤال، من را به جستجو واداشت و وقتی به خودم آمدم که دیدم نیم‎ساعت است دارم دنبالش می‎گردم؛ فکرش را بکنید، نیم ساعت تمام دنبال یک تفاله‌ی تلخ!

تلخی، تنها مزه‎ای از بین مزه‎های پنج‎گانه در زندگی است که ادراک آن کمی دیرتر اتفاق می‎افتد. همچنین طبع انسان تمایل کمتری به این طعم دارد. این بی‎تمایلی، واکنشی غریزی است که مشترک بین همه‌ی جانداران است. شاید یک دلیل عمده‌ی آن این باشد که عموم مواد سمی، طعم تلخی دارند. با این حال بعضی از مواد غذایی هستند که تلخی‎شان به واسطه‌ی عطر و بویی که دارند قابل چشم‎پوشی است و مورد رغبت قرار می‎گیرند؛ اما فقط در همین حد؛ نه اینکه وقتی بابت جستجوی آن گذاشته شود.

از تلخی‎ها باید عطر و طعم آن را گرفت و خودش را مثل یک تفاله انداخت دور. نه ذائقه‌ی فرو دادن آن را می‏پسندد و نه عقل جستن آن را بعد از دریافت فایده‎اش؛ که به دنبال آن گشتن فقط وقت آدم را می‎گیرد و ثمره‎ای ندارد.

ما ناگزیر از جذب تلخی‎ها هستیم اما ملزم به نگه داشتن آن و جستن آن نه! وجود بعضی از تلخی‎ها فوایدی برای‌مان دارد که خواسته و ناخواسته با آن مواجه می‎شویم. بعضی از مواد غذایی، داروها، از دست دادن‌ها و گاهی حرف حق‌ها و… تلخی‎هایی هستند که شیرینی آن بعد از فرودادن‎شان ظاهر می‎شود. تلخی‎هایی که به ما وسعت دید می‎دهد، حال جسمی‎مان را روبه راه می‌‎کند، به زندگی‌‎مان عطر و طعم می‌‎دهد. اما نگه داشتن آن فقط باعث می‎شود که ذائقه‎‌‌مان به تلخی عادت کند. حد این مزه فقط همین است و نه بیشتر!

مریم دوست‌محمدیان