یک ویژگی مهم در دوران پساحقیقت ، گرفتارشدنِ افراد در #دالان_پژواک (Echo Chamber) است. به این معنا که فرد حوصله ندارد خودش را به چالش بکشد و ترجیح می‌دهد حقیقت را منطبق با ذائقه‌ش پیدا کند؛ بنابراین تمرکز را روی محتوا و رسانه‌ای می‌گذارند که حرف موردنظر او را می‌گوید. نتیجه اینکه از حقیقت فاصله می‌گیرد و تمایلات و بازگو شدن دیدگاه‌های خودش، موضوعیت بیشتری برایش دارد. در عین‌ حال فکر می‌کند در حال خواندن #اخبار و تحلیل‌های روز است و دارد آگاهی‌اش نسبت به حقیقت موضوعات را افزایش می‌دهد.

این موضوع  شکلی از استدلال هدفمند ( Motivated Vision) است که فرد از همان ابتدا می‌داند می‌خواهد چه نتیجه‌ای بگیرد، حالا برای آن نتیجه‌گیری استدلال می‌کند و کاری به این ندارد که واقعیت چیست و چه دلایل منطقی برای آن وجود دارد.

در این خصوص پژوهش‌های جالبی وجود دارد؛ از جمله  تحقیقی که توسط «فوربس» انجام شده است. در این تحقیق از افراد خواسته شد ابتدا موضع سیاسی خود را اعلام کنند؛ بعد ۴۰ تیتر خبری مرکب از اخبارجعلی و اخبار واقعی را به آن‌ها نشان دادند و از آن‌ها خواستند در مورد اینکه کدام خبر جعلی یا واقعی است، نظر دهند‌. همه‌ی شرکت‌کنندگان، اخباری که با موضوع سیاسی آن‌ها همخوانی داشت را فارغ از اینکه چقدر منطقی به‌نظر می‌آمد در دسته‌ی اخبار صحیح قرار دادند. و خبر مخالف خود را به‌عنوان خبر جعلی علامت زده بودند.

در مطلب قبلی به این موضوع اشاره کردیم که فراگیری شبکه‌های اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری پساحقیقت داشته است. در بحث دالان پژواک نیز الگوریتم‌های حاکم بر شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی دارد؛ در این شبکه‌ها، محتوا بر اساس لایک و پسند کاربران به آن‌ها پیشنهاد می‌شود و همین، باعث می‌شود بیشتر و بیشتر در حلقه‌‌ی اطلاعات و تحلیل‌های همسو گرفتار شوند.

مهم‌ترین راه‌حل برای اینکه جامعه از دالان پژواک خارج شود، فراهم‌شدن فضایی است که گفتگو و  تضارب آرا حاکم شود؛ که هم اقداماتی در سطح دولت‌ها را می‌طلبد و هم اینکه افراد خودشان را ملزم کنند دیدگاه‌های مختلف را بشنوند و فقط رسانه‌های همسو با عقایدشان را دنبال نکنند.

همیشه می‌گویند پذیرش مسأله یک قدم مهم برای حل‌شدن آن است. بنابراین لازمه‌ی چنین اصلاحی این است که افراد بپذیرند در عصر پساحقیقت، برای همه این احتمال بالا وجود دارد که گرفتار این آفت شده باشند؛  بعد از این مرحله است که آدم‌ها اراده می‌کنند برای خارج‌شدن از دالان پژواک، به‌سراغ شنیدن تفکرات مخالف بروند و خودشان را در معرض دیدگاه‌ها و منابع اطلاعاتی غیرهمسو قرار دهند.

سیده راضیه حسینی