این روزها تصویرسازی‌های طنزگونه‌ای با عنوان «غذاها اگر آدم بودند» در فضای مجازی دست به دست می‌شوند که با استقبال کاربران همراه بوده زیرا ایده‌ای جالب در خود دارد. اما این ایده‌ی جالب، آیا در خدمت انسان است یا ضد آن؟

تمام اندیشمندان جهان در عصرهای مختلف از کانت گرفته تا علامه‌ جعفری در یک موضوع اشتراک نظر دارند و آن قائل بودن ذات و روح برای اثر هنری است. روح دمیده‌شده در هر اثر هنری برگرفته از افکار، اندیشه و نگاه خالق آن اثر است.

اندیشمندان غربی چون کانت، بر این باور بودند که روح آثار هنری خصوصا نگارگری‌ها و تصویرسازی‌ها برگرفته از طبقه‌ی اجتماعی هنرمند است. بر این اساس قشر معمولی یا کارگری جامعه ظاهرگرا دانسته می‌شدند زیرا از سلیقه‌ی فرهیختگانی که آن را متعلق به ثروتمندان جامعه می‌دانستند فاصله داشتند. لذا در آثار هنری که مادی‌گرایانه و همسو با اندیشمندان غربی است، واضحا آنچه بروز پیدا می‌کند دوگانه‌ای است مادی‌گرایانه از فقیر و غنی، زشت و زیبا، چاق و لاغر، شهری و روستازاده.

حال، امتداد این نوع تفکر را در تصویر‌هایی که این روزها با عنوان «لازانیا اگر آدم بود، سیرابی اگر آدم بود و…» قابل مشاهده است. در این تصاویر ارزش‌گذاری‌ انجام شده بر زنان و مردان، برگرفته از آن آیه‌ی قرآن نیست که می‌فرماید «به یقین فرزندان آدم را کرامت دادیم». در آیه‌ی ۷۰ سوره‌ی اسراء خداوند کرامت انسان را در دوگانه‌های مادی‌گرایانه شرط نمی‌کند بلکه آن را امتیازی برای تمام انسان‌ها با هرجنس و نژاد و ملیتی می‌داند و این‌گونه در فرهنگ عمومی انسان‌ها کرامت انسانی را متعلق به تمام انسان‌ها می‌داند.

هنر، ظاهرگرا نیست و هنرمند هم نباید ظاهربین باشد. اثر هنری آینه‌ای است که اندیشه‌های هنرمند را به جامعه منعکس می‌کند و این اندیشه‌ها را در فرهنگ عمومی جامعه و روزمرگی انسان‌ها جاری می‌سازد. تعجب ندارد اگر در محاورات گفت‌وگوی معمولی مردم، مرد کوتاه قامتی که موی سر و صورت ندارد به دلیل تصویرسازی انجام‌شده به «سیرابی»؛ با نام “سیرابی” خطاب شود. تعجبی ندارد زنی پوشش اجتماعی خود را منطبق با مدهای خارجی انتخاب کند، زیرا در تصویرسازی انجام شده زنان شیک‌پوش با استانداردهای ابژگی، دامن کوتاه، آرایش صورت و رقاصه در تصاویر لازانیا، فلفل دلمه و آش رشته معرفی شدند!

هنرمند خالق اثر هنری است و اندیشه‌ی خود از معنای زندگی را به سان روحی در اثر هنری خلق شده‌اش می‌دمد. هنرمندی متعهد است که اندیشه‌اش بر مدار کرامت انسان‌ها باشد و اثر خلق شده‌اش انسان‌ها را به سوی کرامت انسانی‌شان رشد دهد نه آن‌که دوگانه‌ای باطل و معطوف به بدنمندی و ثروت را در زندگی انسان‌ها بیش از پیش رواج دهد و پررنگ‌تر کند.

صغری عاشوری